Als cartoonist mag Jip van der Toorn dit jaar shinen op het Wonderfeel festival. Een kans die ze met beide handen aanpakt. Ze hoopt de blikken van haar publiek te kunnen veranderen, maar vooral te genieten van deze geweldige kans.
Huilen en pizza eten
Haar pad naar succes verliep niet zonder slag of stoot. ‘Ik ben naar de kunstacademie gegaan in Utrecht, de HKU. Daar deed ik de richting illustratie en dat vond ik heel leuk. Nadat ik klaar was met de academie, ging ik werken in een pizzeria. Daar was ik manager, maar dat kon ik eigenlijk helemaal niet goed. Ik was voornamelijk aan het huilen, heel veel aan het werken en heel veel pizza aan het eten.’ Op een gegeven moment kwam Jip erachter dat ze toch wel iets wilde doen met haar 4-jarige studie aan de HKU. ‘Ik moest gewoon iets bedenken waarmee ik elke week geld kon verdienen. Als ik nou een tekening over het nieuws, iets wat elke week verandert, maak dan verdien ik gewoon wekelijks geld en hoef ik geen manager meer te zijn in de pizzeria. Uiteindelijk heb ik Vrij Nederland gevraagd of ik daar een wekelijkse beeldcolumn mocht hebben. Daar heb ik heel lang dingen kunnen uitproberen.’
Cartoonist word je niet zomaar, Jip is zich daar bewust van. ‘Ik ben ook wel blij dat ik bij Vrij Nederland dat kon doen. Een tekening is gewoon maar één beeld en daarbij moet je het hele verhaal vertellen. Het is best wel puzzelen of wat je tekent ook echt wel aankomt bij de persoon die het ziet. Dat vergt gewoon heel veel oefening. En dat heb ik daar gelukkig gekregen.’
Creatief proces
Van een idee naar een afgewerkte illustratie, daar gaat heel wat aan vooraf. ‘Ik hou sowieso het nieuws, de actualiteit en de politiek bij. Meestal in de loop van de dagen merk ik dat ik heel erg met iets bezig ben. Eigenlijk komt het meeste vanuit een soort verwonderingm waarom dingen gebeuren zoals ze gebeuren. Zoals hypocrisie of dat politici dingen op een hele rare manier doen. Of hoe we met elkaar omgaan. Dat probeer ik dat in een soort kernzin te krijgen. Van hé, waar zit eigenlijk echt het probleem?’ Om al die onderwerpen in één afbeelding te krijgen is soms nog even puzzelen. ‘Aan alles zit eigenlijk nuance, maar in een tekening kan je geen nuance hebben. Want je hebt gewoon maar één beeld. Dus vaak probeer ik dan in één zin duidelijk te krijgen: Oké, ik wil dit zeggen. Als ik dat allemaal bedacht heb, hoef ik het alleen nog maar te tekenen.’
Een zee tekenen
Door de jaren heen heeft Jip haar eigen unieke stijl gecreëerd: ‘Het is meer dat ik gewoon niet op een andere manier kan tekenen. Toen ik net begon met cartoons maken wist ik nog niet zo goed hoe ik wat moest tekenen. Je moet gewoon best wel lang uitzoeken hoe bijvoorbeeld een auto eruitziet. Of hoe de zee er echt uit ziet. Ik heb twee keer per week die cartoon in de krant, met tijdsdruk. Dus om de hele tijd het wiel uit te vinden is ook best wel vermoeiend. Ik weet nu gewoon hoe ik een zee teken en dat is eigenlijk best wel fijn.’
Tips en tricks
Volgens Jip is meters maken de beste manier om je carrière als cartoonist te beginnen. ‘Die beginperiode is verschrikkelijk. Ik ging daar ook echt niet lekker op, want je bent gewoon heel afhankelijk van andere mensen. Terwijl je zelf allemaal dingen wil doen. Je moet ook geen dingen gaan maken waarvan je denkt dat mensen erop zitten te wachten, maar vooral wat je zelf vet vindt. Want ja, uiteindelijk vragen mensen je voor je portfolio en voor het werk wat je maakt. En als je alleen maar werk maakt waar je zelf eigenlijk niet echt achter staat, maar waarvan je denkt dat het commercieel wel lekker is, dan word je ook uiteindelijk voor commerciële klussen gevraagd die je misschien helemaal niet wilt doen.’
Jip is 19, 20 en 21 juli festivaldenker op Wonderfeel. Dagelijks vult ze een slot met haar kritische blik op de wereld, onder andere door in gesprek te gaan met auteur Tobi Lakmaker, theatermaker Anoek Nuyens en uitgever Sladjana Labović. www.wonderfeel.nl